Δάνεια σε Ελβετικό φράγκο.

Αγωγή με την οποία μπορείς να ζητήσεις το δάνειο να αποπληρωθεί βάσει της ισοτιμίας EURO-CHF που ίσχυε κατά το χρόνο που υπέγραψες τη σύμβαση

Στα τέλη του 2007 που η ισοτιμία ευρώ-ελβετικού φράγκου ήταν στο 1,65, ο καταναλωτής δανείστηκε 100.000 ευρώ -δηλαδή 165.000 chf- με διάρκεια 25 χρόνια και επιτόκιο 2%. Η δόση που πλήρωνε ήταν 699 ελβετικά φράγκα ή 424 ευρώ το μήνα. Σήμερα ο καταναλωτής αυτός έχει πληρώσει περί τις 40 δόσεις στο στεγαστικό του και το αρχικό κεφάλαιο από τα 165.000 ελβετικά έχει μειωθεί στα 147.000 ελβετικά. Αν η ισοτιμία είχε διατηρηθεί στο....
1,65 το υπόλοιπο οφειλής του στην τράπεζα θα ήταν 89.370 ευρώ. Όμως με την ισοτιμία στο 1,31 ο καταναλωτής οφείλει στην τράπεζα 112.566 ευρώ. Και η δόση του δανείου αυξήθηκε από τα 424 ευρώ στα 533 ευρώ το μήνα, δηλαδή πληρώνει 109 ευρώ περισσότερα το μήνα. Ωστόσο αν ο ίδιος καταναλωτής είχε πάρει το δάνειο με προστασία δόσης 5%, πληρώνει σήμερα στα 445 ευρώ (η προστασία του προσφέρει κάλυψη στην άνοδο για το πάνω από το 5%). Σημειώνουμε όμως ότι η «προστασία» καλύπτει μόνο τη δόση και όχι το κεφάλαιο.
Να αναφερθεί επίσης, ότι περίπου 65.000 δανειολήπτες έχουν δανειστεί σε Ελβετικό φράγκο, αριθμός που αντιστοιχεί στο 10% του χαρτοφυλακίου στεγαστικής πίστης των τραπεζών, δηλαδή σε δάνεια ύψους 8 δισ. ευρώ.

Τα δάνεια όμως που χορηγηθήκαν σε Ελβετικό φράγκο, ΔΕΝ είναι απλά δάνεια, αλλά στην ουσία είναι προϊόντα επενδυτικού χαρτοφυλακίου συνδεμένα ευθέως με την αγορά συναλλάγματος. Η αγορά συναλλάγματος (FX ή FOREX) είναι η αγορά όπου καθορίζονται οι συναλλαγματικές ισοτιμίες. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες είναι οι μηχανισμοί μέσω των οποίων τα διάφορα νομίσματα συσχετίζονται μεταξύ τους στην παγκόσμια αγορά, παρέχοντας την τιμή του ενός ως προς το άλλο.

Το σημαντικότερο επομένως που ο δανειολήπτης έπρεπε να σταθμίσει, ήταν ο μεγάλος κίνδυνος που αναλάμβανε έναντι μιας μελλοντικής ΣΟΒΑΡΗΣ μεταβολής της ισοτιμίας και ο τρόπος που αυτό θα μπορούσε να επιδράσει στην αποπληρωμή του δανείου. Έχω την άποψη, ότι αυτό θα ήταν δυνατό να γίνει ΜΟΝΟ με τη βοήθεια ΕΙΔΙΚΟΥ συμβούλου της τράπεζας, εξειδικευμένου στην παροχή επενδυτικών συμβουλών σε ξένο νόμισμα. Η πληροφόρηση αυτή, έπρεπε να είναι επαρκής και εξειδικευμένη, προκειμένου οι δανειολήπτες να είναι σε θέση να λαμβάνουν εμπεριστατωμένες και συνετές αποφάσεις, έπρεπε δε να περιλαμβάνει κατ' ελάχιστον τις επιπτώσεις που θα είχε στις δόσεις και το κεφάλαιο του δανείου, μια ΣΟΒΑΡΗ υποτίμηση του ευρώ και τυχόν αύξηση του επιτοκίου του Ελβετικού φράγκου. Επίσης, την ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ του συναλλαγματικού κινδύνου, που έχει ως στόχο μεγαλύτερο μετριασμό των κινδύνων. Η ειδική πληροφόρηση και ιδίως οι τρόποι αντιστάθμισης του συναλλαγματικού κινδύνου που μπορεί να λαμβάνουν διαφορετικές μορφές, θα είχε ως αποτέλεσμα την επίγνωση του κινδύνου που θα ωθούσε τους δανειολήπτες σε ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ του συναλλαγματικού κινδύνου, δηλαδή ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ έναντι της μεταβλητότητας του ξένου νομίσματος. Τα προγράμματα αντιστάθμισης επιδιώκουν να ελαττώσουν ή να εξουδετερώσουν τον κίνδυνο που προκύπτει από μια θέση εκπεφρασμένη σε ξένο νόμισμα. Οι αντισταθμίσεις πρέπει να είναι συμμετρικές ως προς τις συναλλαγματικές μεταβολές. Υπάρχουν στις αγορές επενδυτικά προϊόντα όπως π.χ τα ασφαλιστικά προγράμματα, που μειώνουν τους κινδύνους που σχετίζονται με κάποια θέση εκπεφρασμένη σε ξένο νόμισμα.

Το σημαντικότερο επομένως ζήτημα που χρήζει εδώ νομικής διερεύνησης είναι το εξής: Ποιας κλάσης τραπεζοϋπάλληλος ήταν σύμφωνα με τον νόμο αρμόδιος να παράσχει στους δανειολήπτες επαρκή και εξειδικευμένη ενημέρωση σχετικά με τους κινδύνους που ενέχουν τα προϊόντα επενδυτικού χαρτοφυλακίου που είναι συνδεμένα με την αγορά συναλλάγματος (FX ή FOREX), ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΕΛΒΕΤΙΚΟ ΦΡΑΓΚΟ? Ποιας κλάσης τραπεζικός υπάλληλος θα μπορούσε να ενημερώσει τους δανειολήπτες για την ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ του συναλλαγματικού κινδύνου, με στόχο μεγαλύτερο μετριασμό των κινδύνων? Θα μπορούσε ο υπάλληλος αυτός να είναι ένας απλός τραπεζικός υπάλληλος της πρώτης γραμμής, υπεύθυνος για την εξυπηρέτηση πελατών λιανικής τραπεζικής? Είχε ο απλός τραπεζικός υπάλληλος της πρώτης γραμμής τη γνώση και την εξειδίκευση να ενημερώσει το δανειολήπτη τι ακριβώς συνιστά η ΦΥΣΙΚΗ και ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ του συναλλαγματικού κινδύνου ώστε ο δανειολήπτης να αποκτήσει επίγνωση του κινδύνου, προκειμένου να είναι σε θέση να λαμβάνει εμπεριστατωμένες και συνετές αποφάσεις? Ή μήπως θα έπρεπε ο τραπεζικός υπάλληλος ο οποίος ήταν αρμόδιος να ενημερώσει τους δανειολήπτες να διαθέτει ΕΙΔΙΚΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ που θα αποδείκνυε ότι έχει τις παραπάνω ειδικές γνώσεις???

Τα παραπάνω ζητήματα ρυθμίζει ο Ν 3371/2005.
Σύμφωνα με το άρθρο 49 παρ. 1 Υπάλληλοι και στελέχη Επιχειρήσεων Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (Ε.Π.Ε.Υ.), Ανώνυμων Εταιριών Επενδυτικής Διαμεσολάβησης (Α.Ε.Ε.Δ.), Ανώνυμων Εταιριών Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων (Α.Ε.Δ.Α.Κ.) και Ανώνυμων Εταιριών Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου (Α.Ε.Ε.Χ.) που είναι αρμόδιοι κατά περίπτωση:
(α) για τη λήψη και τη διαβίβαση εντολών,
(β) την εκτέλεση εντολών,
(γ) την παροχή επενδυτικών συμβουλών,
(δ) τη διαχείριση χαρτοφυλακίων και
(ε) την ανάλυση κινητών αξιών και αγορών χρήματος και κεφαλαίου
οφείλουν να διαθέτουν σχετικό πιστοποιητικό επαγγελματικής επάρκειας που χορηγείται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Εφόσον πρόκειται για υπαλλήλους και στελέχη πιστωτικών ιδρυμάτων, το πιστοποιητικό επαγγελματικής επάρκειας χορηγείται από την Τράπεζα της Ελλάδος. Οι εξετάσεις για τη χορήγηση πιστοποιητικού επαγγελματικής επάρκειας διενεργούνται με ευθύνη της επιτροπής Κεφαλαιαγοράς ή από κοινού της Τράπεζας της Ελλάδος και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.

Περαιτέρω, με κοινή Απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της Τράπεζας της Ελλάδος που ρυθμίζει τις λεπτομέρειες πιστοποίησης της επαγγελματικής επάρκειας των υπαλλήλων και στελεχών των τραπεζών, τα πιστωτικά ιδρύματα υιοθετούν κατάλληλη πολιτική και διαδικασίες, ώστε να διασφαλίζεται ότι το απασχολούμενο προσωπικό είναι επαρκές όσο και ότι διαθέτει, σε διαρκή βάση, την απαραίτητη επαγγελματική επάρκεια και αξιοπιστία για την αποτελεσματική παροχή των πιο πάνω υπηρεσιών.

Για την εξυπηρέτηση του σκοπού αυτού, η Τράπεζα της Ελλάδος χορηγεί κατόπιν γραπτών εξετάσεων, τεσσάρων ειδών Πιστοποιητικά (έξι συνολικά τον αριθμό), ανάλογα με τις υπηρεσίες που παρέχονται από πιστοποιημένα πρόσωπα για λογαριασμό της τράπεζας, ως εξής:

Πιστοποιητικό Α1: Λήψη και διαβίβαση εντολών σε κινητές αξίες.

Πιστοποιητικό Α2: Λήψη και διαβίβαση εντολών σε παράγωγα προϊόντα

Πιστοποιητικό Β: Παροχή επενδυτικών συμβουλών. Αφορά στην υπηρεσία της παροχής συμβουλών σε κινητές αξίες, σε μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων, σε τίτλους της χρηματαγοράς και σε παράγωγα προϊόντα που καλύπτει το Πιστοποιητικό (Α2) ή σε σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα (structured products).

Πιστοποιητικό Β1: Παροχή επενδυτικών συμβουλών σε κινητές αξίες. Αφορά στην υπηρεσία της παροχής συμβουλών σε κινητές αξίες, σε μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων και σε τίτλους της χρηματαγοράς όπως κάθε κινητή αξία που παρέχει δικαίωμα αγοράς ή πώλησης παρόμοιων μεταβιβάσιμων κινητών αξιών ή επιδέχεται διακανονισμό με ρευστά διαθέσιμα, προσδιοριζόμενο κατ' αναφορά προς κινητές αξίες, νομίσματα, επιτόκια ή αποδόσεις, εμπορεύματα ή άλλους δείκτες ή μεγέθη.

Πιστοποιητικό Γ: Διαχείριση χαρτοφυλακίου πελατών.

Πιστοποιητικό Δ: Εκπόνηση αναλύσεων σχετικά με χρηματοπιστωτικά μέσα ή εκδότες.

Δεδομένου λοιπόν ότι τα δάνεια που χορηγήθηκαν σε Ελβετικό φράγκο, ΔΕΝ είναι απλά δάνεια, αλλά στην ουσία είναι προϊόντα επενδυτικού χαρτοφυλακίου συνδεμένα ευθέως με την αγορά συναλλάγματος (FX ή FOREX), έχω την άποψη, ότι ο υπάλληλος στον οποίο η τράπεζα ανέθετε την ενημέρωση των δανειοληπτών ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΤΥΠΟΥ Β1. Βάσει αυτού του σκεπτικού, θα τεθεί στην κρίση του Δικαστηρίου αν το πιστοποιητικό αυτό αποτελούσε την εγγύηση ότι ο υπάλληλος αυτός διαθέτει, σε διαρκή βάση, την απαραίτητη επαγγελματική επάρκεια και αξιοπιστία για την αποτελεσματική παροχή των υπηρεσιών σε τίτλους της χρηματαγοράς όπως οι κινητές αξίες σε νομίσματα. Θα διερευνηθεί περαιτέρω, αν ο υπάλληλος θα έπρεπε να διαθέτει την παραπάνω πιστοποίηση (Β1), προκειμένου να είναι σε θέση να παρέχει εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με την ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ του συναλλαγματικού κινδύνου, που είναι εδώ το μείζον.

Στην επίσημη ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος, παρέχονται όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες που σχετίζονται με τις εξετάσεις πιστοποίησης καθώς και οι ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ με τους πιστοποιημένους υπαλλήλους (όπως αυτοί δημοσιεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος).

Για να γίνει εμπεριστατωμένη έρευνα προκειμένου ο δανειολήπτης να εντοπίσει αν ο τραπεζικός υπάλληλος με τον οποίο συζήτησε τις λεπτομέρειες του στεγαστικού του δανείου, περιλαμβάνεται στους κατάλογους των πιστοποιημένων υπαλλήλων ώστε να διακριβωθεί αν ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΣΥΝΑΨΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ο εν λογω υπάλληλος κατείχε πιστοποιητικό Β1, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέξει στους καταλόγους με τους πιστοποιημένους υπαλλήλους της περιόδου που συνήφθη το δάνειο, οι οποίοι δημοσιεύονται στην επίσημη ιστοσελίδα της ΤτΕ.

ΟΙ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΟΝΤΑΙ ΠΛΗΡΩΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (http://dl.dropbox.com/u/49558777/daneia_se_elvetiko_frago/sistasi%20ESSK.pdf).

Το ανωτέρω περιληπτικά και με απλά λόγια σκεπτικό, μπορεί να αποτελέσει τη νομική βάση της αγωγής. Αυτό που μπορεί με την αγωγή να επιδιωχθεί, είναι να διερευνηθεί αν τηρήθηκαν από την τράπεζα αυτά που ο νόμος προβλέπει. Στα πλαίσιο αυτό ο ενάγων δανειολήπτης θα μπορούσε να εκθέσει αν έλαβε ειδική και εμπεριστατωμένη πληροφόρηση από τον τραπεζικό υπάλληλο με τον οποίο συζήτησε τις λεπτομέρειες του δανείου και αν η πληροφόρηση αυτή ήταν επαρκής και εξειδικευμένη, προκειμένου να είναι σε θέση να λάβει εμπεριστατωμένες και συνετές αποφάσεις. Επίσης αν ενημερώθηκε εκτενώς για τις επιπτώσεις που θα είχε στις δόσεις και το κεφάλαιο του δανείου, μια ΣΟΒΑΡΗ υποτίμηση του ευρώ και τυχόν αύξηση του επιτοκίου του Ελβετικού φράγκου. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο, είναι αν έλαβε ειδική ενημέρωση για την ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ του συναλλαγματικού κινδύνου, δηλαδή την ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ έναντι της μεταβλητότητας του Ελβετικού φράγκου. Ειδικότερα ποια ήταν τα παράγωγα επενδυτικά προϊόντα και τα ασφαλιστικά προγράμματα στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά που θα μπορούσαν να μειώσουν τους κινδύνους που σχετίζονται με τη θέση του εκπεφρασμένη σε Ελβετικό φράγκο, ποιο το κόστος τους και αν θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε αυτά. Επίσης, αν ο τραπεζικός υπάλληλος στον οποίο η τράπεζα είχε αναθέσει την ενημέρωσή του, διέθετε κατά το χρόνο σύναψης της δανειακής σύμβασης το πιστοποιητικό τύπου Β1. Στόχος της αγωγής είναι να αποδειχθεί -εφόσον υπάρχει-, υπαιτιότητα της τράπεζας στη σύναψη του δανείου. Αναλόγως αυτής, το δικαστήριο μπορεί με απόφασή του, να ορίσει την ισοτιμία που θα αποπληρωθεί το δάνειο.

Η αγωγή μπορεί κάλλιστα να βασιστεί, στο σκεπτικό του νόμου που η κυβέρνηση της Ουγγαρίας ψήφισε στα μέσα Σεπτεμβρίου του 2011, σύμφωνα με τον οποίο, τα στεγαστικά δάνεια θα αποπληρώνονται στη σταθερή ισοτιμία των 180 φιορινιών ανά Ελβετικό φράγκο (το ελβετικό νόμισμα είχε κατά το χρόνο ψήφισης του νόμου περί τα 242 φιορίνια). Το υπόλοιπο ποσό υποχρεούνται να το πληρώσουν οι εγχώριες και ξένες τράπεζες που χορήγησαν τα εν λόγω δάνεια με το σκεπτικό προφανώς, της υπαιτιότητας που βαρύνει τις τράπεζες για την ανεξέλεγκτη χορήγηση δανείων σε Ελβετικό φράγκο, σε δανειολήπτες που ΔΕΝ έχουν προβεί σε αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου.

Με ανάλογο σκεπτικό, επιβλήθηκε από την Κυβέρνηση της Μ. Βρετανίας πρόστιμο ύψους 7,7 εκ. λιρών στην τράπεζα Barclays's, στα πλαίσια της προστασίας των καταναλωτών από τους ΚΑΚΟΥΣ επενδυτικούς συμβούλους. Η περίπτωση αφορά σε πώληση ακατάλληλων προϊόντων σε περισσότερους από 12.000 καταναλωτές, περίπτωση που σύμφωνα με το δημοσίευμα είναι η τελευταία σε μια μακρά σειρά από αθέμιτες πωλήσεις (σκάνδαλα) που αφορούν τράπεζες!!! Σύμφωνα με δηλώσεις εκπροσώπου του FSA, απαιτείται από τις τράπεζες να διαθέτουν αποτελεσματικές διαδικασίες ώστε να διασφαλίζεται ότι η πληροφόρηση προς τους καταναλωτές είναι κατάλληλη. Ως εκ τούτου, όταν οι τράπεζες προτείνουν επενδυτικά προϊόντα, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την οικονομική κατάσταση του πελάτη, τη στάση του έναντι του κινδύνου και τι προσδοκεί να πετύχει με την επένδυση.