Καταπλέει στα λιμάνια ο «Ποσειδώνας»

Οι δραστηριότητες container terminal στα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης έχουν αξιολογηθεί ως οι δραστηριότητες που θα προσελκύσουν το μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον.

Η παραχώρηση της εκμετάλλευσης συγκεκριμένων υπηρεσιών των λιμένων για εύλογο χρονικό διάστημα (είτε μέσω απευθείας παραχωρήσεων είτε μέσω πώλησης υφισταμένων μετοχών των 12 λιμανιών που είναι Α.Ε. και οι οποίες είναι παραχωρησιούχοι των λιμένων) είναι το πρώτο βασικό συμπέρασμα του αρχικού πορίσματος του σχεδίου «Ποσειδών», που επεξεργάζεται το υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου.
Σε πρώτο πλάνο έχουν μπει οι παραχωρήσεις του Σ.ΕΜΠΟ. στον ΟΛΘ και ο προβλήτας Ι του Σ.ΕΜΠΟ., το car terminal και η κρουαζιέρα στον ΟΛΠ. Σημειώνεται ότι οι διοικήσεις και των δύο λιμανιών έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν άμεσα σε διαγωνιστικές διαδικασίες για τους Σταθμούς Εμπορευματοκιβωτίων. Στον ΟΛΘ, όπως έγραψε πρώτη η «Ν», η Hutchinson επανήλθε και εξέφρασε το ενδιαφέρον της για τον έκτο προβλήτα.
Επίσης, στον ΟΛΠ, το επόμενο διάστημα, αναμένεται να τρέξει το πρόγραμμα ολοκλήρωσης του car terminal, που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μετατροπή του στο μεγαλύτερο της Ανατ. Μεσογείου και έχει προκαλέσει ήδη το ενδιαφέρον των μεγάλων παικτών στο χώρο. Το ίδιο ισχύει και για το μεγάλο πρόγραμμα ανάπτυξης βάσης κρουαζιέρας έξι θέσεων, προϋπολογισμού 220 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 188 εκατ. θα είναι από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Ωστόσο, αυτό που παραμένει ερωτηματικό είναι αν ο προβλήτας Ι του Σ.ΕΜΠΟ., που διαχειρίζεται ο ΟΛΠ, θα έχει ανάλογη ανταπόκριση, με το δεδομένο ότι θα έχει απέναντί του ένα λιμάνι, της Cosco, με δυνατότητα ετήσιας διακίνησης 350% πάνω από τις δικές του.
Γενικότερα, σύμφωνα με το «Ποσειδών», το ενδιαφέρον των επενδυτών αφορά σε συγκεκριμένες υπηρεσίες των λιμένων, όχι στο σύνολο αυτών ή σε ομάδες λιμένων, ενώ για σημαντικό αριθμό λιμανιών και υπηρεσιών δεν αναμένεται ιδιαίτερο επενδυτικό ενδιαφέρον.
Στόχος του υπουργού, Κωστή Μουσουρούλη, είναι εντός δύο-τριών μηνών να έχει καταθέσει το τελικό σχέδιο για την εκμετάλλευση της ελληνικής λιμενικής βιομηχανίας. Στο πλαίσιο αυτό, το πρώτο μέρος του προγράμματος «Ποσειδών» είναι έτοιμο και ήδη το επεξεργάζονται οι υπηρεσίες του υπουργείου, ώστε να είναι έτοιμες, μόλις κατατεθεί και το δεύτερο μέρος του πορίσματος, ώστε να καταρτιστεί η νέα λιμενική πολιτική της χώρας.
Οι λιμενικές δραστηριότητες, που βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα των υποψήφιων επενδυτών, είναι ο προβλήτας Ι του Σ.ΕΜΠΟ., η κρουαζιέρα και το Car Terminal στον ΟΛΠ. Επίσης, ο προβλήτας 6 του Σ.ΕΜΠΟ., το γενικό και χύδην φορτίο στον ΟΛΘ, το γενικό και χύδην φορτίο στο Βόλο, η κρουαζιέρα και η ακτοπλοΐα ro - ro στην Ηγουμενίτσα, η ακτοπλοΐα ro - ro στην Πάτρα και η κρουαζιέρα στην Κέρκυρα στο Ηράκλειο, στη Μύκονο τη Σαντορίνη και τη Ρόδο.
Οι δραστηριότητες container terminal στα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης έχουν αξιολογηθεί ως οι δραστηριότητες που θα προσελκύσουν το μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον. Το νομικό καθεστώς, όμως, των εν λόγω εταιρειών (εισηγμένες) καθιστά πολύπλοκη τη δυνατότητα μεμονωμένης αξιοποίησης των δραστηριοτήτων αυτών από το Δημόσιο.
Οι εναλλακτικοί τρόποι αξιοποίησης, σύμφωνα με τον «Ποσειδώνα», είναι οι ακόλουθοι:
-Για τον ΟΛΘ, όπου οι βασικές δραστηριότητες είναι το container, υπάρχει η δυνατότητα να προσφερθούν ταυτόχρονα και οι μικρές δραστηριότητες ακτοπλοΐας & κρουαζιέρας σε στρατηγικούς επενδυτές με τη μορφή πώλησης ποσοστού μετοχών σε ιδιώτες.
-Για τον ΟΛΠ, λόγω της υφιστάμενης παραχώρησης της Cosco και του μεγάλου μεγέθους των δραστηριοτήτων κρουαζιέρας και ακτοπλοΐας, εξετάζεται η εναλλακτική παραχώρησης των προς αξιοποίηση δραστηριοτήτων από τον ίδιο τον Οργανισμό.
-Οι δραστηριότητες προς αξιοποίηση με το μικρότερο βαθμό πολυπλοκότητας είναι αυτές που ανήκουν τα 10 μη εισηγμένα λιμάνια (π.χ. δραστηριότητες κρουαζιέρας στην Ηγουμενίτσα/Κέρκυρα, Ηράκλειο).
Ομαδοποιήσεις
Οι δραστηριότητες με μέτριο αναμενόμενο επενδυτικό ενδιαφέρον ως αυτόνομες λειτουργίες μπορούν να ομαδοποιηθούν, για να προσφέρουν επιπλέον αξία σε πιθανούς επενδυτές. Για να δημιουργήσει αξία η ομαδοποίηση, οι δραστηριότητες πρέπει να έχουν δυνατότητα για συνέργειες, π.χ. μέσω βελτιωμένων λειτουργιών, ως αποτέλεσμα συντονισμού, κοινού marketing, οικονομιών κλίμακας και η αξία του πακέτου πρέπει να είναι μεγαλύτερη από τις επιμέρους αξίες. Με βάση αυτό το κριτήριο, έχουν καταρχήν προταθεί τέσσερις ομαδοποιήσεις: στη Θεσσαλονίκη γενικό φορτίο + χύδην φορτίο, στο Βόλο γενικό φορτίο και χύδην φορτίο, για την κρουαζιέρα ομαδοποίηση της Ηγουμενίτσας με την Κέρκυρα και του Ηρακλείου με τη Μύκονο, τη Σαντορίνη και τη Ρόδο.

Δεν αναμένεται να προσελκύσουν το ενδιαφέρον
Οπως αναφέρεται στον «Ποσειδώνα», ανάμεσα στα 12 λιμάνια που είναι ανώνυμες εταιρείες, τα πέντε δεν αναμένεται να προσελκύσουν κανένα επενδυτικό ενδιαφέρον. Από τα επτά λιμάνια με αξιοποιήσιμες δραστηριότητες, πέντε έχουν και λειτουργίες που δεν θεωρούνται αξιοποιήσιμες.
Για ορισμένες δραστηριότητες που δεν θεωρούνται μεμονωμένα αξιοποιήσιμες, επενδυτές με επικεντρωμένο ενδιαφέρον σε βασικές δραστηριότητες ενδέχεται να ενδιαφερθούν συνολικά (για παράδειγμα η International Container Terminal Services Inc. σε σχετικές επαφές ανέφερε το δυνητικό ενδιαφέρον της για ολόκληρα τα λιμάνια του Ηρακλείου, του Βόλου και Αλεξανδρούπολης και σε μικρότερο βαθμό της Καβάλας).
Για τις δραστηριότητες που έχουν αξιολογηθεί ως μη αξιοποιήσιμες εξετάζονται η δυνατότητα «ιδιωτικοποίησής» τους μέσω των εισηγμένων εταιρειών και οι εναλλακτικές δομές αναδιοργάνωσής τους προκειμένου να λειτουργούν με τον βέλτιστο τρόπο.
Τα λιμάνια και οι υφιστάμενες δραστηριότητες που έχουν προσδιοριστεί ως «μη αξιοποιήσιμες» περιλαμβάνουν τα εξής: για τον ΟΛΠ το γενικό φορτίο, για τον ΟΛΘ την ακτοπλοΐα και την κρουαζιέρα, για το Ηράκλειο το container, γενικό & χύδην φορτίο, για το Βόλο την ακτοπλοΐα και την κρουαζιέρα, για τη Πάτρα το γενικό και χύδην φορτίο και την εγχώρια ακτοπλοΐα. Στην Αλεξανδρούπολη δεν αναμένεται να προκαλέσουν επενδυτικό ενδιαφέρον, σύμφωνα με τους συμβούλους, όλες οι λιμενικές δραστηριότητες (γενικό & χύδην φορτίο ακτοπλοΐα), όπως και στην Καβάλα, στην Ελευσίνα, στο Λαύριο και στη Ραφήνα.
Τι γίνεται στον κόσμο
Τα τελευταία 10 χρόνια καταγράφονται περισσότερες από 16 συναλλαγές σε λιμάνια. Σε αυτές τις συναλλαγές χρησιμοποιήθηκαν κατ' εξοχήν δύο μοντέλα παραχώρησης: ανά δραστηριότητα, όπως στο Γκέτεμποργκ, στο Ρότερνταμ, στην Αμβέρσα, στον ΟΛΠ, και το σύνολο των δραστηριοτήτων, όπως στο Μπρίσμπεϊν και στο Μερσίν.
Οπως αναφέρεται στο πόρισμα, όπου παραχωρήθηκε το σύνολο των δραστηριοτήτων, αυτές αφορούσαν κυρίως σε φορτίο. Μόνο μία συναλλαγή αφορούσε σε πώληση ομάδας λιμένων (Dragados/Ισπανία) που αποκτήθηκαν από χρηματοοικονομικό επενδυτή (JP Morgan). Σημειώνεται ότι υπάρχουν μόνο δύο συναλλαγές στη Μεσόγειο (Port La Goulette και Κουσάντασι) για δραστηριότητες κρουαζιέρας που παραχωρήθηκαν είτε σε χρηματοοικονομικούς επενδυτές είτε σε κοινοπραξία εγχώριων στρατηγικών επενδυτών.
Καταγράφονται, επίσης, δύο σημαντικές συναλλαγές στην ίδια γεωγραφική περιοχή (Αντάλια και Μποντρούμ) που αφορούσαν την παραχώρηση των συνολικών δραστηριοτήτων των λιμένων (κρουαζιέρα, ακτοπλοΐα, φορτίο και container) σε στρατηγικό επενδυτή (Global Port Holdings). Σε ό,τι αφορά την κρουαζιέρα, η εταιρεία Carnival ολοκλήρωσε δύο συναλλαγές σε λιμάνια με δραστηριότητες κρουαζιέρας/ ακτοπλοΐας στη Λατινική Αμερική (Μεξικό, Δομινικανή Δημοκρατία).
Ως συμπέρασμα τονίζεται ότι με βάση τις συναλλαγές και προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η ζήτηση στρατηγικών επενδυτών, το πρόγραμμα αξιοποίησης θα πρέπει να στοχεύσει σε παραχωρήσεις ανά δραστηριότητα.
Ρυθμιστικό πλαίσιο
Σε ό,τι αφορά το ρυθμιστικό πλαίσιο, πρέπει να γίνει ο διαχωρισμός διοικητικών αρμοδιοτήτων από τις εμπορικές δραστηριότητες των λιμένων. Χρειάζεται, επίσης, η ενδυνάμωση των ρυθμιστικών οργάνων με επαρκείς εξουσίες σήμερα, διάσπαρτες σε διάφορα σημεία της δημόσιας διοίκησης, και η θέσπιση κανόνων και διαδικασιών για τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών στις λιμενικές υπηρεσίες.
Τα εκτιμώμενα οφέλη είναι το βελτιωμένο επίπεδο εποπτείας, η ίση μεταχείριση επενδυτών και ο αυξημένος ενδολιμενικός ανταγωνισμός. Επιπλέον, η σταθερότητα του επενδυτικού περιβάλλοντος, που θεωρείται κρίσιμος παράγοντας για την προσέλκυση νέων επενδυτών, καθώς και η ορθολογική διαχείριση αδειών/διαδικασιών αδειοδότησης, χρόνου και κόστους. Τέλος, θεωρείται ότι διασφαλίζονται ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ λιμένων και εντός του κάθε λιμένα μεταξύ παραχωρησιούχων.
Ετσι, σύμφωνα με την πρόταση που έχει βασιστεί στη συγκριτική αξιολόγηση και τις πρακτικές που ακολουθούνται στα λιμάνια της Βαλένθια, της Αμβέρσας, του Αμβούργου και του Ρότερνταμ, ο ιδιοκτήτης του λιμανιού προχωρά σε μισθώσεις και παραχωρήσεις, έχει λειτουργικό ρόλο και τον έλεγχο και την εφαρμογή συμβάσεων. Ο λειτουργός του λιμανιού θα διαχειρίζεται την υποδομή και ανωδομή, ενώ θα παρέχει και τις υπηρεσίες.
Η επόμενη μέρα
Το επόμενο βήμα είναι η παράδοση του πρώτου σχεδίου της Εθνικής Στρατηγικής Λιμένων και η υποβολή του σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής Λιμένων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επίσης, η οριστικοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής Λιμένων και ο συντονισμός στα θέματα ενισχύσεων. Στην τελική ευθεία, θα πρέπει να γίνει μεταφορά του προτεινόμενου ρυθμιστικού πλαισίου σε νομικά κείμενα, να ιδρυθούν οι νέοι ρυθμιστικοί φορείς και να δρομολογηθούν οι απαιτούμενοι εταιρικοί μετασχηματισμοί, ώστε να προχωρήσει η πολιτεία στην πρώτη διαγωνιστική διαδικασία.